TüRK ADI

Türk Milleti'nin tarihi insanlýk tarihi kadar eskidir. "Türk" sözü tarihin en eski çaðlarýndan beri kullanýlýyordu ve belirli bir kavmin yada kavimler birliðinin adý olarak mevcuttu.
Türkler'in köklü ve çok zengin bir tarihe ve kültüre sahip olmasý nedeniyle birçok bilim adamý "Türk" adýnýn nereden geldiði hakkýnda araþtýrmalar yapmýþ, bu araþtýrmalar neticeside Türk adý ilk defa MÖ. XIV. yy'da "Tik" vveya "Tikler" adýyla geçmeye baþlamýþtýr. Diðer bir görüþe göre ise Türk adý MÖ. XIV. yy'dan öncede varolduðudur. Zira Türk ýrkýnýn tarihi insanlýðýn tarihi kadar eskidir. Bu gerçeði kavmi ve milli mitolojilerde ve tarihi oluþumlarda izaheden eski kayýtlarda görmek mümkün olmaktadýr.
Türk ýrkýnýn çok eski olmasý nedeniyle Türk adýnýn nerden geldiði hakkýnda birçok iddia ve görüþler ileriye sürmüþlerdir. Buna göre,

-Heredotos'un doðýu kavimleri arasýnda zikrettiði TARGÝTAB'lar.

-Ýskit topraklarýnda doðduklarý söylenen TYRKAE'ler

-Tevratta adý geçen Togarma'lar.

-Eski Hint kaynaklarýnda tesadüf edilen TURUKHA'lar veya THRAK'lar

-Esiki Ön Asya çivili metinleride görülen TURUKKU'lar.

-Çin Kaynaklarýnda MÖ. I.yy'da rol oynadýklarý belirtilen TÝK veya DÝ'ler
Bizzat "Türk" adýný taþýyab Türk kavimleri olarak gösterilmektedir.

Ýslam kaynaklarýnda yer alan Ýran menþeli "Zend - Avesta" rivayetleri ile Ýsrail menþeli "Tevrat" rivatetleride Nuh Peygamber'in torunu olan Yafes'in oðlu "Türk" ile Ýran rivayetlerideki Feridun'un oðlu "Türac" vveya "Tur"un soyu türk adýný taþýyan ilk kavim olarak gösterilmek istenmiþtir.
"Avesta"da yer alan "Ebül Beþer"den (1) ,Cemil ve oðu Ferdiun'dan bahsedilmektedir. "Ferdidun ülkesi Salm, Irak ve Turak (Türk) ismindeki üç oðlu arasýnda pay etmiþtir. Salma!a bugünkü Ýran ve havalisi, Irak'a bugünkü Irak ve havalisi ,Turak'a ise Orta Asya ve Çin havvalisi düþmüþtür. Feridun ölünce Irak, Salm'a saldýrarak Ýran ve havalisini almýþ,dahasonra Turak'a saldýrmýþtýr.
Irak, Turak'ý yenememiþ, savaþ bunlarýn torunlarýna uzanan dek senelerce sürmüþtür. Sonunda Turak'ýn torunu "Afrasyap"(2) Irak torunun "Muncihir"i maðlup ederek Ceyhun nehri sýnýr kabul edilen bir anlaþma yapmýþtýr. Bu tarihten sonra ceyhun nehri doðusunda "TURAN", batýsýna da "ÝRAN" denmiþtir.
Tevrat rivayetleride ise Nuh tufanýndan sonra Nuh peygamber dünyayý üç oðlu arasýnda pay etmiþ.Yafes'e Orta Asya ve Çin ülkeleri düþmüþ,Yafes ölürken tahtýný sekiz oðullarýndan biri olan "TüRK" e býrakmýþtýr.
Görülmektedirki Hz. Adem devrina yakýn zamanlarda Turak(Türk)'den Ýran-Turan savaþlarýndan ve Alp Er Tunga gibi büyük bir Türk Baþbuðunndan ve Saka Ýmparatorluðu Kaða'nýndan bahsedilmektedir. Yukarýda mitoloji ve tarihi kayýtlar içerisinde yer alan "Türk" kelimeleriden ,Türk adýnýn nekadar eski olduðu ortyaya çýkmaktadýr.
MÖ XIV. yy'da yer alna "Tik"ler ile dünyada mevcut olan medeniyetlerin en eskisi olan MÖ. VII. yy. da Orta Asya'da kurulan "Anav" medeniyeti de Türkler tarafýndan kurulmuþtu. O halde Türkler MÖ. XIV. yy'da Tik'ler , MÖ. VII. yy'da Anavlar ,MÖ IV yy'da Sakalr ile tarih kayýtlarýnda yer almaktadýr.
Türk kelimesinin yazýlý olarak kullanýlmasý ilk defa MÖ 1328 yýlýnda Çin tarihide "Tu-Kiu" þeklinde görülmektedir.
MÖ. I yy'da Roma'lý yazarlardan biri olan Pompeius Meala'nýn Azak Denizi kuzeyinde yaþayan halktan "Turcae" olarak bahsetmesi ile ilk defa yazýlý olarak karþýlaþýyoruz.
Türk adýnýn tarih sahnesine çýkýþý MS VI yy'da kurulan Kök-Türk Devleti ile olmuþtur. Orhun kitablerinde yer alan "Türk" adý daha çok "Türük" þeklide gösterilmektedir. Bundan dolayý Türk kelimesini Türk Devleti'nin ilk defa resmi olarak kullanýlan siyasi teþekkülün Kök-Türk imparatorluðu olduðu bilinmektedir. Kök-Türkler'in ilk dönemlerinde Türk sözü bir devlet adý olarak kullanýlmýþken,sonrada Türk millietini ifade etmek için kullanýlmaya baþlanmýþtýr.
MS. 585 yýlýnda Çin Ýmparatoru'nun KÖK-TüRK Kaðaný Ýþbara'ya yazdýðý mektupta"Büyük Türk Kaðaný" diye hitap etmesi, Ýþbara Kaðan'ýn ise Çin Ýmparatoruna vverdiði cevabi mektupta "Türk Devleti'nin Tanrý tarafýndan kuruluþundan bu yana 50 yýl geçti" hitaplarý Türk adýný resmileþtirmiþtir.
Kök-Türk yazýtlarýnda Türk sözü daha çok "Türk Budun" þeklide geçmektedir. Türk Budun'un ise Türk Milleti olduðu bilinmektedir. Dolayýsýyla türk adý bu dönemlerde bir topluluðun veya kavmin isminden ziyade ,siyasi bir mensubiyeti belirleyen bir kelime olarak görülmektedir. Yani Türk soyuna mensup olan bütün boylarý ve topluluklarý ifade etmek üzere milli bir isim haline gelmiþtir.

Türk'ün Manasý


Türk adýna çeþitli kaynak ve araþtýrmalarda türlü manalar verilmiþtir. Çin kaynaklarý Tu-küe (Türk)'ü miðfer olarak , Ýslam kaynaklarý ise ses benzetmesine dayanarak terkedilmiþ,olgunlukçaðý ve benzeri manalar vererek yeni anlamlar üretmiþtir.
XIX. asýrda A. Vambery'nin ilmi izaha yakýn olan fikrine göre ise Türk kelimesi "TüREMEK"ten gelmektedir. Zira Gökalp bunu "TüRELÝ" yani kanun ve nizam sahibi olarak açýklamýþtýr.
Ancak Türk sözünün cins isim olarak "GüÇ-KUVVET" manasýnda olduðu, buradaki Türk kelimesinin milletin adý olan "Türk" kelimesi ile ayný olduðu A.V. Le Coq tarafýndan ileri sürülmüþtür. Bu iddia Kök-Türk kitabelerinin çözücüsü olan V. Thomsen tarafýndan kabul edilmiþ,ayný iddia G. Nemeth'in tetkikleri ile de ispat edilmiþtir.
Ayrýca Türk kelimesinin cins isim olarak "ALTAYLI" (Ceyhu ötesi Turanlý) kavimlerini ifade etmek üzere 420 yýllarýna ait bir Pers metninde,daha sonradan 515 hadiseleri dolayýsýyla "Türk-Hun"(Kudretli-Hun) tabirleride geçtiði bilinmektedir.
Ýran kaynaklarýnda Türk sözü "Güzel Ýnsan" karþýlýðýnda kullanýlýrken, XI. yy'da Kaþkarlý Mahmut "Türk adýnýn Türkler'e Tanrý tarafýndan verildiðini " belirterek,"Gençlik,kuvvet,kudret ve olgunluk çaðý" demek olduðunu bir kez daha belirtmiþtir. Tarihçiler ise Türk kelimesinin "Güçlü-Kuvvetli" anlamýna geldiðini kabul etmektedirler.




Kaynak: Prof. Dr. ÝBRAHÝM KAFESOÐLU Türk Milli Kültürü