Türkçe prototip söyleyiþlerde (antik çaðda) Allah ve anne kelimeleri karþýlýðý “hilal” resmi; kozmik “yýldýz”: yaðýþ türü olan “dolu” ve “süt” kelimelerini göstermek için de “yýldýz” þekili-iþareti (sembol) kullanýldýðý gibi kültürel hayatta, milli deðerlerin temsilinde de kullanýlmasý sembolizmin geliþimi sürecinde millet ve devlet tarif etmeye baþladýðýnda BAYRAK karþýlýðý olarak “hilal” þekili-iþareti benimsendi. Ayný tarif ediþin yine Sümerlilerde baþladýðýný tabletlerde görüyoruz. Sümer tabletleri yazýlarýnda “bayrak” kelimesi denileceði zaman ay ve yýldýz yine yan yatmýþ ( C ) harfi gibi bir þekil içinde beþ nokta yerleþtirilmiþ bir iþaret-resimle gösteriliyordu.

Bazý tarih yazanlar, bayraklarýn tarihini anlatýrlarken ilk bayrak kullanýlmasýný Ýran topraklarýnda bir isyan hareketinin kahramanlarýndan olan bir kasabýn önlüðünü-peþtamalýný bir sýrýða baðlamasýyla baþlar diye anlatýrlar. Ýlk bayraðýn, bir kasap peþtemalý diye tarif eden anlayýþýn ise Türk kültür tarihini bilmeyen bir düþünceye sahip olunduðunu göstermektedir. Aslýnda böyle bir anlayýþ, isyan ve ihtilaller tarihinde iþlenmekte, böyle bir kasap peþtemalý iddiasýyla marxist-sosyalist deðerlendirmelerden hareket ederek emek-sermaye çatýþmasýna gönderme gayretinden doðmaktadýr. Yine bu anlayýþýn sahiplenilmesinde bir diðer kolaylýk, bayraðý manevi anlamlardan sýyýran, hatta manevi deðerleri anlamayan ve kendi kültürel deðerlerinin Türk kültür-zihniyeti geliþiminden çok baþka olmasýndan kaynaklanmaktadýr. Türk kültürü tarihinde bayrak kadar eski bir diðer kutlu deðer de TUÐ’dur. Tuð da çok kez bayrak yerine taþýnmýþ, bayrak kadar kutsal sayýlmýþtýr. Ancak, tuðun taþýdýðý anlam bayraðýn taþýdýðý bütüncül anlamýn biraz altýnda kalmýþ, bayraðýn yaþatýlmasý yahut savunulmasý için taþýnan ikinci derece varlýk alametiydi. Tuðlar, Türk tarihi içindeki anlamý bakýmýndan; tuð taþýma hatta tuð sahibi olmak anlamýný da kapsayacak kadar geniþ olmakla beraber bayrak sahibi bütünün alt deðerlerinin iþareti sayýlmýþtýr.

Türk kültürü için; bayrak kavramýný, isyan duygularýna dayandýrmak, sýnýfsal yahut egemenlik haklarýnýn paylaþýlmasýný anlatmak için kullanýldýðýný iddia etmek Türk kültür-zihniyeti geliþmesi tarihiyle hiçbir zaman baðdaþmamýþtýr. Türk tarihinin hiçbir döneminde bayrak yahut semboller baþlayan bir hareketin iþareti olmamýþtýr. Eylem sona erdiðinde bayraðýn anlamý da eylemin bitiþiyle bitmek zorunda olacaðýndan, Türk düþüncesinin geçici dönemlere yönelik bir bayrak tarifi olmayacaktýr. Özellikle ay-yýldýz’lý bayraðýn kullanýmýnda böyle bir kesinti söz konusu olmamýþtýr.Ay-yýldýzlý bayraðýn kesintisiz taþýnmasý, Türk devlet tarihi gibi kesintisizdir. Türk devletleri kuruluþ yýkýlýþ yaþamýþ gibi görülmekle hata yapýlýr. Yýkýlan devlet yöneten kadro deðiþiminden ibarettir. Halk-millet hep aynýdýr ve devlette devamlýlýk asla bozulmamýþtýr.

Kurulan Türk devlet ve beylikleri yahut baþka boy-sop ongunlarýnýn, iþaretlerinin, damgalarýnýn gösterildiði bayraklara bakýlarak baþlama ve bitme devreleri olduðu söylenebilir. Sözgeliþi Karahanlý, Selçuklu yahut Osmanlý devletleri tarihin kronolojik zamaný içinde baþlamýþ ve bitmiþlerdir. Bunlarýn ve diðer bütün Türk devletlerinin böyle baþlayýþ ve bitiþleri vardýr. Bu devletlerin de kendi bayraklarý için baþlayýþ ve bitiþleri olmuþtur denilebilir. Ýþte yanlýþ olan budur. Bu devletlerin olduðu söylenen yine sözgeliþi çift baþlý kartalýyla Selçuklu, üç hilaliyle Osmanlý bu gün yoktur. Ancak bu çift baþlý kartal, üç hilal bu devletlerin hanedanlarýný ve o devletin ana anlayýþýný anlatýr; devletlerini deðil. Türk kültür-zihniyeti yapýlanmasýnda devlet-i ebed müddet asýldýr. Hanedanlar ve devlete hakim olanlarýn ebed müddet oluþlarý hiçbir zaman devlette esas olmamýþtýr. Dolayýsýyla Türk kültür-zihniyetinde devlet esasý kültür deðerleri mutabakatý saðlamýþ bir milletin kendisi ve onun bütünleþmesi olan devletinin karþýlýðý anlamýnda bir bayrak olarak binlerce yýldan beri AY-YILDIZ bayraðý olmuþtur.

Hilal, sadece kozmik anlamda gökyüzündeki ayýn bir hali olarak düþünülmemiþtir derken; bir baþka noktayý daha göstermek istiyoruz: Savaþ aracý olan, av aracý olan ok ve yay da söz konusudur. Ok nasýl milletin Oðuz adýnýn “Oð-“ kýsmýnda kök söz olmuþ ise, milletin mutabakat bütünlüðünü gösteren devletin yeryüzünde ve zaman boyutunda durumunu anlatmak için de yay gösterilmiþtir. Gök yüzü “yay” þeklinde anlatýlmýþ, doðudan batýya, kuzeyden güneye kýsaca dört yönde küresel olarak “Türklük cihan hakimiyeti mefkuresi” diye söylenen dünyaya hükümran olmak Türklüðün ideali olarak benimsendiði anlatýlmak isteniyordu. Bu idealin ok ve yay anlamlarý Bozok-Üçok isimlerinde bütünleþtirilmesi de vardýr. Osmanlý Hanlarý’nýn mühürlerinde “tuðra” olarak gördüðümüz iþaret içinde üç tane yay ve üç tane ok þekli Oðuzluk-Türklük mührü olarak gösterildiði gibi Üçok ve Bozok unsurlarý da gösterilmiþtir. Ýþte buradaki evrensel hükümranlýk idealinin anlatýldýðý yay þekli, hilal þekliyle de anlatýlmaktadýr. Tek olan hilal, doðudan batýya gökyüzü yayýnýn (hilalinin de) altýnda hakimiyet sahibi olmaktýr.

Mustafa Necati Sepetçioðlu’nun “Yaratýlýþ ve Türeyiþ” isimli eserinde var oluþun Türkler’deki efsaneleri bir bakýma Hun, Altay, Uygur, Göktürk ve diðer yaratýlýþ-türeyiþ efsanelerinin birleþtirilmesidir. Bu anlatým içinden anlýyoruz ki, Ay ve Yýldýz’a Türkler’in bakýþ açýsý yaratýlýþýn hemen ardýndan çoðalmanýn, millet olmanýn içinde ortaya çýkmaktadýr. Bu ortaya çýkýþ kesintisiz olarak devam etmiþ, Göktürk Devleti’nde Ýslam öncesi en yüksek anlam zirvesine ulaþmýþtýr.

Devlet olmanýn, hükümran olmanýn, baðýmsýz olmanýn alameti olan para basmak Göktürk Devleti için de önemliydi ve altýn para basmýþlardý. Göktürk Devleti paralarýnýn bir yüzünde orta motifin altýnda birbirine bakan iki ay-yýldýz þekli çok muntazam olarak yer almaktadýr. Üstelik þekil oranlarý, günümüzdeki Türkiye Cumhuriyeti bayraðý ile eþit ölçülerde gösterilmiþti. Göktürk Devleti, ilk defa Ýslam ile tanýþmaya baþladýðýnda devletini, baðýmsýzlýðýný ve diðer anlamlarýný Ýslam içinde yeniden buluyor ve bu buluþla Ýslam’la bütünleþmede Ay-Yýldýz’ý da Ýslam Çaðý Türk Tarihi içine taþýyordu.

Ne var ki, aniden Ýslam oluþ meydana gelmemiþ, bu da uzun bir zaman gerektirmiþtir. Çünkü, bir yanda büyüyen bir Ýslam devleti, diðer yanda güçlenmiþ bir Çin, jeopolitiði o zamanki dünya dengelerinde önemli bir yeri olan Bizans Devleti arasýnda Dünya hakimiyetini paylaþma hatta ele geçirme gayretleri çatýþmaktadýr. Bu hakimiyet ve etkileme sahalarý üçgeni arasýnda Türklük alemi ayrý bir kaos yaþamaktadýr. Bu coðrafya kaosu içinde Ýslam ile tanýþma olmaktadýr. Ýhtimal ki, ilk baðdaþan husus ilk yaratýlýþta olduðuna inanýlan insanýn balçýktan yaratýlmayý Türk din anlayýþýnýn da Kur’an-ý Kerim’de olduðu gibi kabul ediyor olmasýdýr. Bunun ardýndan Ýslam’ýn hürriyet zorunluluðunu emretmesi, gerekirse uðrunda savaþýlmasý, devlete bakýþ açýsý ile toplumun ve aile bütünlüðünün bütün deðerlerinde büyük bir yakýnlýk görülmesi Ýslam’ýn yaygýnlaþmasýnda çok önemli bir yer tutmuþtu. Ayný yakýnlýðý saðlayan bir diðer husus: kültürel yaklaþma sürerken, Türklüðün ayý’nýn “hilal” olarak kelimeleþmesi, hilal kelimesinin de “Allah” adýnýn hecelenmesiyle elde ediliyor olmasý saðlamýþtý. Yine dolayýsýyla Ýslam bu yakýnlýðýyla HÝLAL olarak bayraðýn anlamýna taþýnabilmiþti. Kufi yazý üslubuyla Muhammed (s.a.v.) adýnýn yazýlýþýný da YILDIZ benzerliðinden yola çýkarak bayraða taþýyýnca “kelime-i tevhid” ve “”kelime-i þahadet” de kolayca bayrak içinde yerini almýþ oluyordu.

Dünyanýn nerdeyse bütün sosyologlarý, dünya milletlerini kültür-zihniyet sistemleri bakýmýndan bazý guruplarda toplarlar. Bu guruplar beþ ana kültür-zihniyet gurubu olarak belirlenir. Bunlarý genel kabul gördüðü þekliyle þöyle gösterebiliriz:
1- Prometheuscu kültür-zihniyet : Ruslar, Slavlar, Grekler (Helenler-Yunanlýlar) vbg.
2- Mesihci kültür-zihniyet : Sami milletler, Araplar, Ýbraniler, Farslar, vbg.
3- Ýdeci kültür-zihniyet : Hintliler, Çinliler, Tibetliler, Afrika milletleri, vbg.
4- Militarist kültür-zihniyet : Cermen kavimler, Yankee’ler (Amerikanlar), Almanlar, Ýngilizler, Ýtalyanlar, Fransýzlar, Japonlar, Bhutanlýlar, vbg.
5- Bütüncül kültür-zihniyet : Türkler (bu gurupta yalnýzca Türkler vardýr).

Bu kültür zihniyet guruplandýrmasý tarih boyunca her bir gurubun içinde bulunan milletlerin kültür-zihniyet yapýlarýný meydana getiren temel düþünme yapýlarýnýn da göstergesidir.

Beþinci gurupta gösterilen “Bütüncül kültür zihniyet” dýþýnda kalanlarýn tümü, diðer dört gurupta bulunanlar; düþünce yapýlarý sonucunda felsefe tanýmlamasýyla tümevarýmcý metodolojiyi esas almýþlardýr. Yine bu dört gurupta bulunan milletlerin kültür-zihniyet yapýlarýnýn inanç tarafýnda dini formatlarý da tümevarýmcý özelliklerle meydana gelmiþtir.

Tümevarýmcý düþünce ve tümevarýmcý dini anlayýþlarý nedeniyle; dinsel deðerlerini ister kendileri yapýlandýrsýnlar isterse vahiy yoluyla kendilerine gelen dinler olsun, vahyi dahi kýsa zamanda kendi dünya hayatlarý þartlarýnda formatlayarak tümevarýmcý çerçeveye sýkýþtýrmakta gecikmemiþlerdir. Hz.Ýbrahim’in Hanif Dini, Hz.Musa ve Tevrat, Hz.Davut ve Zebur, Hz.Ýsa ve Ýncil ile bu vahye dayalý din deðerleri tümevarýmcý þekle sokulmuþlar ve tahrif edilebilmiþlerdir. Ýhtimal ki, bir peygamber varlýðýna iþaret eden Hammurabi yasalarý ile Babil medeniyeti, Özbek asýllý Türk olan Budha (Buda) öðretileri Hindistan kaynaklý inanç sistemlerinde bu tümevarýmcý kalýplarla þekillendirici olmuþlardýr.

Etrüsk ruhunu çoktan kaybetmiþ Romalý kimliðiyle Romalýlar Hýristiyan yapýsýný önce kendi çok tanrýlý ilahiyatlarýna adapte etmiþler, sonra bundan Bizans ruhunu meydana getirirken kavimler göçü sonucunda tanýþtýklarý Cermen kavimlere, Slavlara da bu tümevarýmcý formda þekillendirdikleri Hýristiyanlýðý kolayca transfer etmeye yol bulabilmiþlerdir. Antik çað paganizmi dediðimiz çok tanrýlý dinlerin deðerleriyle neredeyse tüm ilahi vahiy dinlerini deforme ederek kendi kültür-zihniyet deðerleriyle þekillendirdiklerini görmek zor deðildir.

Tümdengelimci tek kültür-zihniyet yapýsýna sahip olan Türk düþünce yapýsý ile yine vahyediliþinden beri yaþayan þekliyle tümdengelimci yegane din olan Ýslam Dini vahyolunduðu tümdengelimci metodolojisiyle kolayca birbirlerini hazmetmiþlerdir. Ýþte bu ortak özellikleriyle birleþen Türklük ve Ýslam Dini deðerleri, “bayrak” deðerinde de ayný ortak nitelikleri göstermektedirler.