Osmanlý tarihinde I. Murâd, Murâd Hüdâvendigâr ve Gâzi Murâd Hüdâvendigâr adlarýyla anýlan Sultân Murâd, 1326 (726 H) yýlýnda dünyaya geldi ve 1362 Mart ayýnda 35-36 yaþlarýnda iken Osmanlý Padiþahý olarak tahta geçti. Hüdâvendigâr, hükümdâr demektir ve sonradan o zaman Osmanlý Devleti’nin baþþehri olan ve kendisinin de valilik yaptýðý Bursa’ya da Hüdâvendigâr Sancaðý adý verildi.

Seferlerine Ankara’nýn yeniden fethiyle baþlayan Sultân Murâd, 1362 Temmuz’unda Edirne’yi zabtetti ve kendisine yeni baþþehir yaptý. Bunu Balkanlarýn önemli bir merkezi olan Filibe’nin fethi takip etti (1363). Osmanlý Devleti’nin Avrupa topraklarýnda bu ilerleyiþi Hýristiyanlarý korkuttu ve Papa V. Urbanus’un tahrikiyle Osmanlý Devleti ilk haçlý seferine maruz kaldý. Ancak 60.000 kiþilik haçlý ordusu 10.000 kiþilik Hacý Ýlbeð komutasýndaki Osmanlý ordusunun yaptýðý bir baskýn sonucunda sýndý ve tarihe Sýrpsýndýðý zaferi olarak geçti (1363). Bunu Sýrbistan’ýn bir kýsmý ile Bulgaristan’ýn Osmanlý’ya ilhaký takip etti ve 1365 yýlýnda da Dubrovnik (Raguza) ile ilk milletlerarasý andlaþma imzalandý.

1375’de Hamidoðullarý sembolik bir bedelle topraklarýnýn yarýsýný Osmanlýya terk etti ve böylece Germiyanoðlu ile Karamanoðlu arasýna Osmanlý girmiþ oldu. 1383’de Candaroðullarý Hamidoðullarýnýn arkasýndan Osmanlý’yý metbû’ tanýyýnca, Karaman oðullarý rahatsýz olmaya baþladý ve 1386’da Osmanlý Karamanoðullarý ihtilafý baþladý. Her ne kadar, Sultân Murad’ýn oðlu Þehzâde Bâyezid kahramanca savaþarak Karaman oðullarýný daðýtýp Yýldýrým ünvanýný aldýysa da, bunu fýrsat bilen Sýrp Kralý Balkanlarda Osmanlý’nýn üzerine yürüdü ve hatta Timurtaþ Paþa komutasýndaki Osmanlý ordusunu bozguna uðrattý (Ploþnik Olayý, 1387). Bundan cesaret alan haçlý ordularý, Sýrpý ile Bulgarý ile Ulahý ile, hep birlikte Osmanlý Devleti’nin aleyhinde ittifak ettiler ve Kosova’da 20 Haziran 1389 günü Osmanlý ordusu ile karþý karþýya geldiler. Osmanlý ordusu, I. Kosova Zaferi diye tarihe geçen zaferle haçlý ordularýný yendi ve 500 yýl kadar sürecek olan Balkan Hakimiyetini baþlatmýþ oldu. Ancak bu güzellikler arasýnda, Miloþ Obiliç adlý yaralý bir Sýrp askeri tarafýndan Murâd Hüdâvendigâr hançerle vurularak þehid edildi (20.6.1389) ve Bursa’ya nakledilerek kendi adýna yaptýrýlan Cami haziresine gömüldü. Osmanlý Devleti Balkanlara hâkim olmuþ, Bulgaristan tamamen Osmanlý’nýn eline geçerken Sýrbistan’ýn da önemli bir kýsmý feth edilmiþti. 37 muharebede bizzat bulunan Sultân Murâd, 27 yýl içinde babasýndan aldýðý mirasý 5 kat artýrarak 500.000 km2’lik bir büyük devleti Osmanlý milletine miras býrakýyordu.

Batýlý tarihçilerin de itirafýyla, fethettiði topraklarda Ortodokslara, Katoliklere ve diðer din mensuplarýna kendi dindaþlarýndan daha iyi davrandý. Verdiði sözde durmasý hasebiyle dost düþman herkes tarafýndan sevilir hale geldi. Devlet teþkilâtçýlýðýnda da zirvedeydi. Her ne kadar yeniçeri teþkilâtý babasý zamanýnda kurulmaya baþlansa da, asýl yeniçeri ve acemi oðlanlarý teþkilâtlarýný kuran ve geliþtiren kendisi oldu. Ýstanbul'u ilk kuþatan Osmanlý Padiþahý da kendisiydi.

Murâd Hüdâvendigâr’ý muvaffak eden sebeplerin baþýnda onunla birlikte çalýþan ehliyetli devlet adamlarýný zikretmek gerekiyor. Bunlarýn baþýnda, bir görüþe göre Sultân Murâd zamanýnda ihdas edilen kazaskerliðe ilk defa getirilen Çandarlý Halil Efendi’yi zikretmek gerekiyor. Bu vazifeye gelir gelmez, Karamanlý Kara Rüstem’in de yardýmýyla Maliye teþkilâtý tanzim edildi ve Sultân Orhan zamanýnda baþlatýlan Yeniçeri ve Acemioðlanlarý Teþkilatýný bütün ayrýntýlarýyla kurmaya muvaffak oldu. 1372 yýlýnda da Vezir oldu ve artýk Halil Hayreddin Paþa diye anýlmaya baþlandý. Diðer devlet adamlarý arasýnda ise, Halil Hayreddin Paþa’nýn oðlu Ali Paþa’yý, yeniçeri ve acemi oðlan teþkilâtýnda büyük payý bulunan Timurtaþ Paþa ve Lala Þahin Paþa’yý, kahramanlýklarý ile meþhur Saruca Paþa, Evrenos Beð, Ýne Beð, Paþa Yiðit, Müstecap Subaþý ve Hacý Ýlbeð’i zikretmek gerekmektedir.

Asrýndaki âlimlerden ise Aksaray’lý Cemâlüddin Muhammed bin Muhammed, Bursa kadýlarýndan ve Kâdîzade-i Rumî’nin babasý Mahmûd Bedreddin ve de Azerbaycan Kadýsý ünvanýyla meþhur Mevlânâ Burhânüddin’i zikretmek gerekmektedir.

ZEVCELERÝ: 1- Gülçiçek Hâtûn; Yýldýrým Bâyezid’in ve Yahþi Bey’in Annesi. 2- Marya Thamara Hâtun; Bulgar Kralýnýn kýzý. 3- Paþa Melek Hâtun; Kýzýl Murad bey’in kýzý. 4- Candar Oðullarýndan bir beyin kýzý. 5- Bulgar Beyinin kýzý. ÇOCUKLARI: 1-Yýldýrým Bâyezid. 2-Ya‘kub Çelebi. 3- Savcý Bey. 4- Ýbrahim Bey. 5- Yahþi Bey. 6- Halil Bey; 7- Özer Hâtun; 8- Sultân Hâtun. 9- Nefise Melek Sultân Hâtûn .