10 NÝSAN NEDÝR ?
162 yýl, Türkiye ve dünya tarihinde önemli olaylarýn cereyan ettiði bir zaman dilimi. 162 Yýldýr 3-10 Nisan tarihleri arasýnda kutlanan ve bu yýl 162. yýlýný kutlayan Emniyet Teþkilatý’nýn geçmiþi 162. yýl önceye dayanmaktadýr. Neden 10 Nisan sorusuna cevap verebilmemiz için geçmiþe doðru bir yolculuk yapmamýz gerekecek… 1845 tarihi, Türk Emniyet Teþkilatý açýsýndan önemli bir noktadýr. Çünkü bu tarihe kadar zabýta olarak nitelenen teþkilat; 10 Nisan 1845 (12 Rebiü’l Evvel 1261)’den itibaren polis adý altýnda hayata geçmiþ ve Emniyet Teþkilatý'nýn kuruluþ günü olarak kabul edilmiþtir.
Türk tarihinde tespit edilebilen ilk zabýta görevlileri “yarkan”lardýr… Göktürk devrinde “þad”, “tudun” ve “subaþý”larýn zabýta hizmetlerinden sorumlu olduklarý, islamiyetin kabülünden sonra kadýlarýn diðer görevlerinin yanýanda, zabýta görevini de üstlendikleri tespit edilmiþtir…
1422-1453 döneminde ise bu görevi subaþýlar yürütmüþtür. 1453-1826 döneminde Ýstanbul’da padiþahýn þahsýný ve sarayý koruyan “bostancýbaþý”, infaz hizmetlerini yürüten “böcekcibaþý”lar hizmet vermiþtir. Kullukçular, “karakulhane” adý verilen bugün “karakol” olarak isimlendirilen binalarda hizmetlerini yürütmüþlerdir.
1826-1846 döneminde “serasker”ler zabýta hizmetlerini yürütmeye baþlamýþlardýr.1829 yýlýnda Ýstanbul’da belediye hizmetlerinin yanýnda kýsmen zabýta hizmetlerini yürüten “Ýhtisap Nezareti” kurulmuþtur.
10 Nisan 1845 tarihinde yayýnlanan ve Ýstanbul’daki yabancý misyonlar da “Tezkere-i Umumiye” tarafýndan gönderilen “polis nizamnamesi” ile ilk defa “polis” adý verilen bir zabýta teþkilatý kurulmuþtur…
Daha sonra “Zaptiye Müþüriyeti” devri baþlamýþ ve cumhuriyetin ilanýna kadar çeþitli evrelerden geçirilerek hizmet yürütülmüþtür. Cumhuriyet döneminde 1922’de Ýstanbul Emniyet Genel Müdürlüðü laðvedilerek yerine Ankara’daki “Emniyet-i Umumiye Müdürlüðü”ne baðlý il teþkilatlarý kurulmuþtur.
Ýlk yýllarda polis teþkilatýnýn kuruluþ kanunu yoktu, geliþim bütçe kanunlarýna baðlanmýþtý. Uzun yýllar 1908 yýlýnda çýkarýlan “Polis Nizamnamesi”nin verdiði görev ve yetkilerle hizmet yürütülmüþtür. Nihayet hala kullanýlan 1934 yýlýnda, hala kullanýlan 2559 sayýlý “Polis Vazife ve Salahiyet Kanunu” ve 1937 yýlýnda 3201 sayýlý “Emniyet Teþkilatý Kanunu” çýkarýlmýþtýr…
10 Nisan Polisler Haftasý...