Büyücülerin Tapýnýþý

Ermin’li Kadýn
leonardo da vinci'nin 1483-1490 yillari arasinda(milano'daki ilk yillari) yaptigi dusunulen, ustanin 3 kadin portresinden biri, mona lisa'nin golgesinde kalmis ikinci kadin.

da vinci'nin hemen tum tablolarinda oldugu gibi bu tablosu uzerine de yuzlerce varsayim mevcut, sanat tarihcileri hem bilgilerini, hem de hayal guclerini kullanip, leonardo'nun "lady"si uzerine de bir cok teori uretmis. bu teroilerden en cok kabul goreni dama con l'ermellino'nun(erminli kadin); milano duku ludovico sforza'nin 17lik metresi cecilia gallerani oldugu. kimi ciliz teoriler ise tablodakinin sforza'nin karisi beatrice d'este oldugunu savunmakta. kadinin donemin modasina gore traslanmis kaslari, sacini toplama stili, kaliteli kumastan elbiseleri ve takilari onun varlik icinde yasadigini vurgulamakta, ayni zamanda yuzunun ifadesi(dudaklar kasilarak verilmis belli belirsiz tebessum) ve bakislari cok da mutlu olmadigini gostermektedir. (bu mutsuzlugun sebebi, tablonun yapildigi senelerde dukun dogan erkek cocuklarina ragmen cecilia'yi terkederek beatrice ile evlenmesi olabilir)

"erminli kadin" hakkindaki bir diger onemli spekulasyon ise, da vinci'nin tabloyu kendisinin bitirmedigi, onun yerine ambrogio da predis ya da boltraffio'nun ve hatta kimi baska bilinmeyen ressamlarin tabloyu tamamladigi uzerinedir. bu spekulasyonun en onemli sebeplerinden birisi de tablo uzerinde yapilan x isinlari deneylerinde ortaya cikan ve farkli zamanlarda boyandigi anlasilan boya katmanlaridir. ressam, tablo uzerinde oldukca fazla degisiklik yapmis ve kalin bir boya tabakasi ile bu degisiklikleri gerceklestirmistir. ornegin; tablonun background'unda, kadinin hemen arkasinda onceden bir kapi-pencere resmedilmis, isik buna gore ayarlanmis, daha sonra ise bu koyu bir zemine donusturulmustur. ayni sekilde kadinin cenesinin altinda birlesen sac bandi, tablonun geri kalani ile butunluk gostermesi icin sacinin ve elbisesinin ermin ile birlesen bolgesindeki rengi, tablonun son halinde net bir sekilde gorunmeyen kadinin sol eli ile, sag el parmaklari da sonradan degisiklige ugramis noktalardir.
tablonun en onemli ozelliklerinden biri de kadinin "serpentine" durus olarak isimlendiren durusudur. bu pozisyonda, model ne tabloyu izleyene ne de ressama direk olarak donmustur. onun yerine sanki biri modele seslenmis, o da sesin geldigi yone dogru baktigi an resmedilmistir. erminin durusu ile kadinin pozsiyonu da uyum halindedir. ermin, onu oksayan kadina karsi sevecen, ancak kalkmis pencesi ile de baktiklari yonde bulundugu varsayilan ikinci kisiye karsi tehditkardir.

da vinci'nin neden ermin gibi cok da sevimli olmayan bir hayvani sectigi, ustelik bunu normal boyutlarinin uzerinde resmettigi ise yine uzmanlar tarafindan siklikla cevabi aranan sorular. tabloda ozellikle erminin vurgulanmasi su gerekcelere dayaniyor olabilir;

* ronesansda (ve cok daha oncesine dayanan tarihlerde bile) ermin safligi, temizligi ve namusu simgeliyordu. cunku inanca gore, eger erminin beyaz kis kurku topraga degerek kirlenirse, ermin daha fazla yasayamaz, olurdu. ancak da vinci'nin bakire olmayan, hatta metreslik gibi erdemsizlik sayilan bir konumda bulunan kadini neden saflik ve temizlik ile bagdastirdigi ise net olarak aciklanamiyor. bazilarina gore, kucaginda temizligin simgesi ermin ile cecilia'nin metresligi mesrulastirilmak isteniyor olabilir.

* ermin, direk olarak milano duku ludovico sforza'yi simgeliyor, cunku dukun aile armasi beyaz bir ermindir. erminin normal boyutlarindan cok daha buyuk resmedilmesinin sebebi de duku yuceltmek olabilir.

* da vinci erminin antik yunancada karsiligi olan "galee" kelimesi ile cecilia;nin soyadi "gallerani " arasinda bir bag kurmustur.

"dama con l'ermellino" tahta panel uzerine yagli boya, 54*39 cm boyutlarinda ve hali hazirda polonya muzeum czartoryskich koleksiyonunda bulunuyor. bu kadin taa italyalardan nasil polonyalara kadar gelmis diyenler icin de ayrica erminli cecilia'nin 500 kusur yillik yolculugunu anlatmaktan zevk duyarim. tablonun yapilis tarihi kabul edilen 1490'lardan 1800'lerin basina kadar tam olarak nerede saklandigi bilinmiyor. buyuk ihtimalle once dukun satosunda, daha sonra ise beatrice d'estee'nin gozunden uzak bir yerlerde omrunu gecirdi, ta ki bir baska asil erkek, polonya prensi adam jerzy czartoryski ona asik oluncaya kadar. italya'ya yaptigi bir gezi sirasinda cecilia ile karsilasan ve onu ulkesine getirmek icin hem buyuk paralar, hem de burokratik emekler harcayan prens, rivayete gore cecilia'sina kavusur kavusmaz onu odasinin en guzel yerine asmis ve geceleri sabaha kadar onu izlemis. prens czartoryski'nin bu tabloyu cok uzun zamanlar saklamasi ve sergilenmesine izin vermemesi ise bilinen bir gercektir. bu tabu ancak tablonun 1809'da kralicenin dogum gunu serefine krakow sarayinda sergilenmesi ile yikilir.
1830 yilinda, ruslarin polonyayi isgali ile birlikte, prens kiymetli cecilia'sini alir ve paris'e kacirir. 46 senelik paris macerasindan sonra, erminli kadin polonya'ya geri doner. 1914-1920 yillari arasinda bu kez birinci dunya savasindan kacirilan cecilia, almanya'ya dresden'e emin ellere gonderilir, 1920'de tekrar ait oldugu sarayina varsova'ya doner.
1939, erminli kadin icin yeni bir flortun baslangici demektir. ikinci dunya savasinda, nazilerin polonya'yi isgali sirasinda hitler erminli kadin'a "ilk goruste" asik olur ve hemen almanya'ya goturulmesi icin emir verir. cecilia'yi bir sure kendi evinde konuk ettikten sonra, meshur kaiser friedrich museum'a teslim eder. 1940 yilinda nazi genarali hans frank, erminli kadini guvenlik amaciyla(!) karargahina tasitir. 1945'de savasin sona ermesi ile bir amerikan subayi tarafindan erminli kadin hans frank'in evinde, sarap mahzeninde saklanmis olarak bulunur ve polonya'ya geri gonderilir.

Ýsa’nýn Son Yemeði
mesihin soluna dkkatli bakildiginda bu figurun omzundan dokulen kizil saclari, narince kivrilmis elleri, ve gogusleri az cok belli olmaktadir, son aksam yemeginde 13 erkek olmasi gerekirken bu kadin kim sorusunun cevabi ise magdalali meryemdir, olayin tartisma yaratma sebebi, isa'nin bu kadinla evlenmesi, coluk cocuga karismasi ve avrupada hala isanin soyundan gelen insanlarin olmasidir, boylece isanin kilisece aciklanmis tanrisal gucleri yalanlanmis olucak, isa ile alakali dunyevi ne varsa incilden cikartan kilise zor bir durumda kalacaktir.

leonardo da vinci tarafýndan yedi yýlda tamamlanmýþ eser, trajik bir hikayesi de vardýr:
da vinci'nin tabloyu yapmasýna karar verildikten sonra masumiyet ve güzellik sergileyen bir yüz aranýrken 19 yaþýndaki bir genç isanýn tasviri için model olarak seçildi, 6 ay isanýn çizimi için çalýþtýktan sonra takip eden 6 yýl boyunca çalýþmalarýna devam etti 11 havarinin herbiri için uygun kiþiler seçildi ve bu þaheserin final çalýþmasý olarak judasn figürü için boþluk býrakýldý.. sert, katý yüzlü suç izleri taþýyan, ihaneti tasvir eden bir yüz aranýrken roma'da bir zindanda istenen özelliklere uygun bir mahkum bulundu, kötülüðü ve enkazý gösteren bir karakter.. özel izinle resmin yapýldýðý milano'ya getirildi..da vinci resim tamamlandýðýnda "bitirdim!mahkumu götürebilirsiniz" dediðinde mahkum nöbetçilerin elinden kurtularak da vinci'ye koþarken aðlýyordu "oh, da vinci, bana bak! kim olduðumu bilmiyormusun?", altý aydýr sürekli yüzüne baktýðý adamý dikkatle süzerek inceleyen da vinci "hayýr, romada zindandan çýkýp önüme getirilene kadar seni hayatýmda hiç görmemiþtim" dedi..
mahkum "oh tanrým, bu kadar düþtüm mü ben?" dedikten sonra haykýrdý "leonardo da vinci! bana tekrar bak, tam 7 yýl önce isanýn figürü olarak çizdiðin ayný adamým ben!"..

Bakire Meryem Ve Sopalý Çocuk

Mona Lisa
rönesans döneminin simge tablolarýndan biri, leonardo da vincinin kendine has geliþtirdiði atmosferik perspektifi uyguladýðý tablolardan biridir. rönesans döneminde, antik çaðdaki greco-romen sanatýnýn realizmine ve eski yunan ve romanlarýn insaný olabileceðinin en güzel ve ilahi güzelliðe en yakýn haliyle resmetmek tutkusuna bir geri dönüþ hadisesi yer buldu. ve bu sebeple pierro della francesca, paolo ucello gibi artistler 14. yüzyýlda perspektif arayýþlarýna hýz verdiler, leonardo da vinci ise bu arayýþlara atmosferi baz alan ve mona lisa tablosunda manzara üzerinde görebileceðiniz perspektif biçimini ele aldý. ona göre, atmosferin etkisiyle, uzaktaki cisimler daha silik ve sisli gözükürler. bu sanatçýnýn, uzaða doðru cisimleri küçülten ama onlarý aynen yakýndakiler kadar belirgin çizen 14. yüzyýl perspektif anlayýþýna cevabýdýr. bu tablo -ki avrupa'da la jaconde daha tanýnmýþ bir adýdýr- bir de o meþhur gülümseme olayý ile tanýnýr. ellerin duruþundan hanýmefendinin hamile olduðu ve bebek bekleme heyecaný ile gülümsediði sonucu bile çýkarýlmýþtýr.
mona lisa neden balkondadýr? buna da o zamanki evli hanýmlarýn sosyal hayat yerine daha çok evde bir hayat geçirmeleri yorumu getirilmiþtir, yüzün sol yaný da o yüzden dünyayý daha iyi tanýyamanýn verdiði sýkýntýyý ifade edermiþ. ama aslýnda bu, mona lisa'nýn arkasýnda uzanan manzarayý atmosferik perspektifi daha iyi yansýtarak çizme kaygýsýndan dolayý olabilir, yada kiþi leonardo da vinci'nin olmak istediði kiþiyi yansýtýyor teorisi doðruysa, la jaconde'un balkona kýsýtlý kalmasý leonardo'nun gerçek kimliðini topluma iyi yansýtamamasýnýn kendisinde yarattýðý sýkýntýyý temsil ediyordur.
her ne þekilde olursa olsun, mona lisa yeni çaðýn madonnasýdýr, o zamana göre skandal ama gerçek bir kadýn. insana ilham verirken düþündürür, gözleriyle yüzyýllar sonrasýnýn insanýna soru sorar gibi bakarken aslýnda bize kendisi hakkýnda sordurur, cevaplarý ise o vermez, bizim o cevaplarý kendimizin bulmasýný ister.

hakkýnda kitaplar yazýlan ünlü tablo hakkýnda çok fazla bilinmeyen gerçekler:

- 77 cm. x 55 cm. ebatlarýndaki tablo aslýnda daha büyüktür fakat kadýnýn saðýnda ve solunda yer alan sütunlar sonradan kesilmiþtir. bu nedenle çoðu kiþi kadýnýn aslýnda bir terasta poz verdiðinin farkýnda deðildir.

- tablodaki kadýnýn kimliði ile ilgili en genel kabul görmüþ varsayým, floransalý francesco di bartolommeo di zanobi del giocondo'nun üçüncü eþi olan lisa di antonio maria di noldo gherardini olduðudur. leonardo sipariþ üstüne 1503 senesinde eseri yapmaya baþlar. resim için poz veren lisa, o sene 24 yaþýndadýr. leonardo 4 senelik çalýþmasý sonunda 1507'de floransa'yý terkeder ve sipariþ edilen resmi sahibine vermez, yanýnda götürür. bununla ilgili iki varsayým vardýr; birincisi leonardo'nun tabloyu tamamlayamadýðý ve bu yüzden teslim etmediðidir. ikinci varsayým ise leonardo'nun eseri çok sevdiði için vermek istememesidir. hayatý boyunca tabloyu sürekli çantasýnda taþýyýp, gittiði her yere beraberinde götürmesi nedeniyle ikinci varsayým daha mantýklýdýr.

- 1516 yýlýnda fransa'ya gelen leonardo, tabloyu fransa kralý 1. francis'e satar. kral tabloyu amboise'da yer alan þatosu için satýn almýþtýr. geçen zaman boyunca tablo sýrasýyla fontainbleau, paris ve versailles'ý dolaþýp nihayetinde 14. ludwig'in koleksiyonuna dahil olmuþtur.

- fransýz devrimini takiben louvre'da sergilenmeye baþlanan tabloyu napoleon müzeden alýp yatak odasýna asmýþtýr. napolyon döneminin sona ermesini takiben tablo louvre'a geri dönmüþtür.

- 21 aðustos 1911 tarihinde italyan bir hýrsýz tarafýndan çalýnan tablo, 2 sene sonra floransa'da ortaya çýkmýþtýr. italya'da bazý sergilerde yer aldýktan sonra fransa'ya iade edilmiþtir.

- 1956 senesinde tabloya asit dökmek suretiyle saldýrýlmýþ ve restorasyonu seneler sürmüþtür. restorasyon sýrasýnda tablonun büyük bir bölümü yeniden boyanmýþtýr.

- 60 ve 70'lerde mona lisa new york, tokyo ve moskova'da sergilenmiþtir.

- uzmanlara göre tablonun arka planýnda bugün gözle farkedilemeyen, zamanýn etkisiyle yýpranmýþ, silinmiþ bir çok detay vardýr.

Vaftizci Yahya
dogu hristiyan aleminde yahya mujdeci, haber veren anlamina gelen prodromos lakabi ile anilir. incil'e gore allah'in elcisidir. isa'nin gelecegini onceden haber vermek uzere yeryuzune gonderilmistir. ayrica isa'yi ve kendisine gelenleri seria irmaginda vaftiz ettigi icin, bati hristiyanlik aleminde vaftizci lakabi verilmistir. yillarca collerde dolasmis ve vaazlar vermistir. hatta bu yuzden bir cok ikonada yalniz basina, culdan giysili, saci basi dagitmis, zayif ve uzun yuzlu tasvir edilmistir.


Bakire Meryeme Ýsa Peygamberin Doðumunun Müjdelenmesi

Kayalýklarýn Bakiresi (Louvre Vresiyonu)

Kayalýklarýn Bakiresi (National Gallery Versiyonu)
bilinen iki adet kayaliklar bakiresi tablosundan biri louvre muzesinde digeri ise londra'da ki national gallery'de bulunmaktadir. ikisi de leonarda da vinci'ye atfedilse dahi, yalniz louvre muzesinde bulunanin kesin olarak da vinci'ye ait oldugu kabul edilmektedir.

louvre da bulunan orjinal portre milano da bulunan san fransesco kilisisesindeki sunakta konuclanan ucleme icin da vinciden siparis edilmistir. tema o zamanlarin populer konularindan birini esas alir. bebeklik halleriyle gozuken melek uriel korumasindaki vaftizci yahya, isa ile karsilasir. ikisi de hirodes'in zalimliginden kacmaktadir. bebek yahya isa'ya boyun egince kehanet gerceklesir ve yahya vaftiz olur.

resim de bakire meryem, isa, yahya ve son derece feminen duran ulriel adeta bir ucgenin icine yerlestirilmistir. resmin merkezinde bulunan meryem'in sag eli adeta pence gibi, sol eli ise bicak gibi keskin bir durusla simgelenmistir. melek ulriel -veya her kimse- isa'yi gostermekte, yahya ise vaftiz olmustan cok, vaftiz etmis gibi timsal edilmektedir. resimdeki bitkiler kutsal uclemeyi temsil eden kutsal ciceklerden secilmistir.
kisilerin hareketleriyle dinamik bir hale gelen resimde ayrica sfumato teknigi de kullanilmistir.

resmin temayla olan cesitli zitliklari resmi spekulasyonlara acik bir halde birakmistir. da vinci'nin temayi bu sekilde biraz ters olarak resmetmesi, ikinci ve daha geleneksel bir tablonun yapilmasi zaruretini dogurmustur. iki resim karsilastirildigi zaman, ikinci tablo ile ilk tablo arasinda bir cok fark bulunabilir. melek ulriel daha cift cinsiyetli bir hale getirilmis melek kanatlari kendisine eklenmis, isa'nin eline bir carmih verilmis ve kafasina hale kondurulmus, meryem'in sert figurleri yumusatilmis ve hale ile taclandirilmistir. arka planda da onemli degisiklikler gozlenebilir.

kayaliklar bakiresi, ronesans devri sanatin onemli temsilcilerinden biridir. da vinci sifresi nam kitapta gecen teoriyi goz ardi etsek dahi, gerek teknik gerekse tema bakimindan hayranlik uyandiricidir, ronesans donemi sanata sapka cikarticidir.

Da Vinci’nin Öz Portresi


Da Vinci'nin tasarýmý dev mancýnýk


Da Vinci'nin tasarýmý dev tatar yayý


Da Vinci'nin kalp çizimi


Da Vinci'nin paraþüt tasarýmý


Francesco Melzi tarafýndan çizilmiþ bir Da Vinci portresi


Da Vinci'nin kafatasý çizimi


Da Vinci'nin Ay ile ilgili bir çizimi


Vindolanda yazýlý tabletleri


Da Vinci'nin vitruvian man çizimi


Da Vinci'nin birkaç savaþ makinesi tasarýmý